Spaanse tradities: in aardewerk koken

Het is een oude traditie in Spanje is om in aardewerk te koken. Dat werd al ver voor Moorse tijd gedaan en daar is daarna weinig verandering in gekomen. Er bestaan dan ook vele gerechten, die in aardewerk worden gemaakt, hetzij in schalen of in potten. Daartoe wordt op vele plaatsen in het land aardwerk vervaardigd. Deze is van goede kwaliteit en geschikt voor alle warmtebronnen: oven, gas, magnetron, in de schoorsteen ('lumbre') of op open vuur buiten.

Spaans aardewerk wordt geproduceerd met een klei, die niet met hogere temperaturen dan 1000 ºC gebakken kan worden. Daardoor blijft het poreus in heeft het een glazzurlaag nodig. Die wordt meestal alleen aan de binnenkant aa ngebracht. De buitenkant, of een deel daarvan, blijft dan meestal ongeglazuurd en dus poreus. Deze glazuurlaag kan gewoon transparant zijn, waardoor de kleur van het aardewerk zelf wordt geaccentueerd, maar ook dekkend gebruikt worden om zo het aardewerk te decoreren.

Gebruik
Voor een eerste gebruik moet het aardewerk even onder water gedompeld worden om het daarna te laten drogen. Voor gebruik in de oven is aan te raden om de schaal in een koude oven voor te verwarmen. Zet het in het geval van een gasfornuis eerst op een laag vuur met een laagje olie of water in de schaal en draai het gas zodra het langzaam warm is geworden pas hoog. Een laagje olie of vuur is overigens aan te raden bij elke warmtebron. Hiermee kunnen barsten of scheuren in de bodem van het aardewerk en carquelé in de glazuurlaag voorkomen worden.

Craquelé heeft overigens geen nadelige gevolgen. Het ontstaat ook als het aardewerk ouder wordt en/of nadat het hoge temperaturen heeft ondergaan.

Het aardewerk is goed vaatwasbestendig. Hou er rekening mee dat de huidige vaatwastabletten zo geconcentreerd zijn dat ze ervoor zorgen dat na jaren dagelijks gebruik de diepe glans van het glazuur vermindert. Laat het aardewerk na het afwassen goed drogen, vooral omdat de buitenkant en zeker de onderkant niet geglazuurd is. Berg het ook omgekeerd op om schimmelvorming te voorkomen.

Productie
Spanje is één van de grootste producenten van aardewerk in de wereld. Het wordt dan ook industriëel in grote hoeveelheden gemaakt, maar ook vaak nog op artesanale wijze door kleine (familie)bedrijfjes, die de decoratie van generatie op generatie overdragen en het een unieke herkenbaarheid geven. Zo is de keramiek uit o.a. Teruel, Talavera, Úbeda, Toledo, Alba de Tormes of Granada geroemd. In Andalusië wordt het aardewerk trouwens van witte (en geen rode) klei gemaakt, die twee keer wordt gebakken: één keer voor het beschilderen en glazuren en daarna nog een tweede keer. Dat geschiedt op een temperatuur van 950º, net iets warmer is dan het meeste aardewerk in Spanje. Dat maakt het nog minder temperatuurgevoelig.

Recepten in aardewerk:
>>Huevos a la flamenca / Flamenco eieren
>>Bacalao al 'pil pil' / Kabeljauw in witte saus
>>Rape al limón / Zeeduivel in citroensaus